godz. 21.00, kościół św. Elżbiety
Ktoż to lśni takim blaskiem? - Muzyka minnesingerów i truwerów
Zespół muzyki średniowiecznej Oliphant (Finlandia)

Kierownik artystyczny - Janek Öller

PROGRAM
Aubertin d'Airaines (Chansons pieuses)
Remembrance que m'est ou couer entreie / Wspomnienia w mym sercu

Anonim (Chansons pieuses)
Chanter voel par grant amour / Śpiew z wielką miłością

Thibaut de Champagne (1201-1253)
Mauvez arbres ne puet florir / Małe drzewo nie zakwita (utwór instrumentalny)

Oswald von Wolkenstein (1376/78-1445)
Wer ist, die da durchleuchtet / Ktoż to lśni takim blaskiem?

Gace Brulé (ca.1160-1213)
Pensis d'amours vueill retraire & Pour verdure ne pour pree / Opowiem o cierpieniu w mojej miłości & Ani pola, ani łąki (instrumentalny)

Adam de la Halle (ca.1240-1288/1306)
Glorieuse Vierge Marie / Najświętsza Maria Panna

Huon de Saint-Quentin (pieśń krucjaty z 1219 r.)
Jerusalem se plaint et li pais / Lament Jeruzalem

La Chatelain de Couci (d.1203, pieśń krucjaty z 1189 r.)
Li nouviauz tanz et mais et violete / Naprawdę muszę już odejść, o Pani (instrumentalny)

Oswald von Wolkenstein
Du ausserweltes schöns mein herz / Jesteś wybranką mojego serca

Wizlaw von Rügen (1265/68-1325)
De Unghelarde heft ghemaket ene senende wise / Ja, człowiek prosty, stworzyłem pieśń tęsknoty

Anonim Schedels Liederbuch (n.1460)
O wie gern und doch enpern muß ich alzeit / Ach, jakże chętnie, lecz natenczas sam (instrumentalny)

Oswald von Wolkenstein
Mit günstlichem herzen wunsch ich dir / Sercem pełnym zapału życzę wam

Le Châtelain de Couci (k.1203, d.1203)
A vous, amant, plus qu'a nulle autre gent / Dla ciebie, kochany, więcej niż dla innych

Anonim (pieśń krucjaty z 1248 r.)
Nus ne porroit de mauvere reson / Nie można stworzyć pięknej pieśni o złej rzeczy (instrumentalny)

WYKONAWCY
Uli Kontu-Korhonen (sopran), Eira Karlson (fidel, trąbką suwakowa, mezzosopran), Leif Karlson (lutnia, citola, istrumenty perkusyjne, drumla), Janek Öller (flety proste, dudy)


Program koncertu zawiera trzy rodzaje pieśni średniowiecznych. Pierwszy to nabożne pieśni trouvere, różniące się od innych, miłosnych pieśni tylko treścią. Drugi to pieśni pochodzące z wypraw krzyżowych i dotyczą uczucia tęsknoty za domem. Formy tychże pieśni są także zróżnicowane bez specjalnych charakterystycznych cech. Reszta pieśni jest pochodzenia niemieckiego głównie Oswalda von Wolkensteina, z późniejszego okresu średniowiecza, choć utrzymane w starym stylu, częściowo jednak już w stylu ars nova.

Nie wiele wiadomo na temat francuskich autorów pieśni, ale ich popularność może być potwierdzona istnieniem wielu wersji zachowanych pieśni oraz faktem, że były też zapisywane sto lat później. Wielu autorów należało do elity, zaś niektórzy mieli większą publiczność, zwłaszcza w kościołach. W mniejszych miastach kościoły nie tylko były przeznaczone do działalności duszpasterskiej, lecz były miejscem różnych wydarzeń. To może sugerować dlaczego powstało tak wiele pieśni nabożnych napisanych przez truwerów.

Pieśni pochodzące z krucjat rzadko nawiązują do tematyki wojennej, jak w pieśni Jerusalem se plaint, gdzi są listem opisującym tęsknotę autora za domem i rodziną. Za czasów krucjaty autorzy pieśni niewątpliwie brali udział w różnych wyprawach, nawet sam Thibaut de Champagne. Przebywając blisko Ziemi Świętej mieli czas budować wielkie zamki, takie jak Crac de chevaliers w Syrii. Mieli też wiele czasu na rozmyślanie i twórczość.

Oswald von Wolkenstein tworzył pieśni prawie każdego rodzaju: religijne, miłosne, pouczające, sprośne i w większości pieśni o samym sobie. Według Dietera Kuhna który jest autorem obszernej biografii Oswalda, Wer ist, die da durchleuchtet jest pieśnią dziękczynną, pomimo jej szerokiego zakresu melodycznego.

Niektóre pieśni wykonywane są tylko instrumentalnie. To był powszechny zwyczaj w średniowieczu, lecz pozostało niewiele utworów instrumentalnych z tego okresu.
Oswald von Wolkenstein był pierwszym kompozytorem z krajów niemieckojęzycznych, który pisał utwory wieloczęściowe. Pieśń Du ausserweltes schöns mein herz jest oparta na trzyczęściowej balladzie truwerów Je voy mon cuer, do której Oswald napisał czwartą. Wszystkie pieśni, z wyjątkiem części dopisanych przez Oswalda, są zapisane bez rytmu, tak więc sposób ich wykonywania zależy wyłącznie od muzyków, którzy nie żyją już w tamtych czasach.

Leif Karlson