godz. 20.00, kościół św. Trójcy, klasztor klarysek
Polifonia średniowiecza
Zespół wokalny Organum (Francja)

Kierownik artystyczny - Marcel Pérès

PROGRAM

Hymne : Congaudet hodie celestis curia
Antienne : Ad sepulcrum beati Iacobi
Prose : Laude iocunda melos
Alleluia : Nigra sum sed formosa
Conduit : Orienti oriens
Lectio libri sapientie
Conduit : Noster cetus psallat letus
Oraison : Ora pro nobis sancta Maria
Monition diaconale : Venite populi
Repons : Domus mea domus orationis vocabitur
Benedicamus Domino : Stirps Iesse florigeram
Prose : Res est admirabilis

Żródła :
Paris, Bibliothèque Nationale, latin 3549 et 3719 (XIIe siècle)
Limoges, Bibliothèque municipale ms. 1 (XIIIe siècle) : res est admirabilis
Codex Calixtinus, (XIIe siècle) : Ad sepulcrum beati Iacobi

WYKONAWCY

Marie Madeleine Moureau (sopran),
Mathilde Daudy (alt)
Jean Etienne Langianni, Marcel Pérès (barytony)
Antoine Sirot (bas)

Akwitania była jednym z najbardziej płodnych ośrodków artystycznych XI i XII wieku. Jej położenie na drodze św Jakuba z Compostelle stało się uprzywilejowanym miejscem spotkań, gdzie twórczość muzyczna znalazła swój najpełniejszy wyraz w kompozycjach monodycznych i polifonicznych, gdzie rozkwitała sztuka poezji liturgicznej - jednego z najwyższych przejawów średniowiecznej poezji łacińskiej. Muzyka akwitańska jest sztuką syntezy, choć niezwykle nowa swoim okresie, nadal zawierała elementy praktyk polifonicznych z czasów Karolingów.

Program koncertu został dobrany tak, aby zilustrować główne formy muzyczne używane w liturgii akwitańskiej. Wybrane rękopisy pochodzą z opactwa St.Martial w Limoges. Bez tych rękopisów mielibyśmy tylko namiastkę wiedzy na temat dzieł polifonicznych tamtego okresu. Są one rzadko wymienione w traktatach tego okresu i tylko kilka rękopisów, takich jak Codex Calixtinus, zawierają fragmenty z nich. Najwcześniejszym zbiorem który znamy jest  tropaire z Winchester, napisany ok. roku tysięcznego. Jednak zastosowany zapis daje tylko przybliżone wskazanie wysokości dźwięku.

Najważniejsze utwory z akwitańskiego repertuaru polifonicznego znajdziemy w czterech rękopisach, trzy z nich w Paryżu, a jeden w Londynie. W przeciwieństwie do polifonii stosowanych przez paryską szkołę katedralną, pisanych wiek wcześniej, te pochodzące z St. Martial są typowo świeckie. W większości są utworami z gatunku tropu - prosa, prosula, versus oraz Benedicamus Domino. Tropy są poetyckimi i muzycznym komentarzami tekstów kanonicznych liturgii. Stosowane aby upiększyć i dodać blasku wielkim uroczystościom.

Badania statystyczne repertuaru tropów St. Martial wyraźnie wykazują na silne i stabilne przejście od końca X wieku do 1063 roku, w którym zaczynają nagle znikać z manuskryptów muzycznych. 1063 to rok, w którym Cluny zaznacza swą przewagę nad opactwem St. Martial, wprowadza własną liturgię w reformę, która spycha lokalną tradycję na dalszy plan. To było powszechną praktyką przy akcesji nowego klasztoru. Jednak na początku XII wieku w St Martial, działał niejaki Abbott, który mimo pochodzenia z Cluny, zachował stare zwyczaje.

Najwyraźniej w tym czasie zainteresowanie akwitańską tradycją przechodziło w tym czasie swój renesans. Najważniejsze manuskrypty pochodzą właśnie z tego okresu. W środowisku, w którym tradycja przekazu ustnego była powszechna. Zapis repertuaru oznaczał, że będzie on rozpowszechniany lub zachowany dla potomnych w obliczu zagrożenia jego utratą. Repertuar Akwitański zaliczamy do drugiej kategorii, ponieważ nie był zapisywany w materiałach chóralnych, ale w małych kolekcjach śpiewników, które później zostały cennymi składami pamięci ocalonymi od zapomnienia.

Marcel Pérès